Bescherming erfgenamen tegen onverwachte schulden

Een erfenis is niet per definitie een positief vermogen. De erfenis kan ook uit alleen schulden bestaan of op andere wijze een negatief vermogen vormen. Een voorbeeld daarvan is een erfenis die bestaat uit een huis en een daarop rustende hypotheekschuld. Zelfs als de verkoopopbrengst van het huis de schuld overtreft, kan de erfenis negatief zijn als het huis na lange tijd wordt verkocht en de erfgenamen in de tussentijd de vaste lasten hebben moeten betalen zonder inkomsten te genieten.

Het erfrecht biedt erfgenamen de keuze tussen zuivere aanvaarding, aanvaarding onder het voorrecht van boedelbeschrijving en verwerping van een nalatenschap. Aanvaarding onder het voorrecht van boedelbeschrijving wordt ook wel aangeduid met de term "beneficiaire aanvaarding". Bij zuivere aanvaarding is de erfgenaam verplicht om de schulden van de nalatenschap uit zijn eigen vermogen te voldoen. Als de nalatenschap negatief is, moet de erfgenaam dus ten laste van zijn privévermogen bijbetalen. Een erfgenaam die de nalatenschap aanvaardt onder het voorrecht van boedelbeschrijving voorkomt dat hij de schulden van de nalatenschap uit zijn privévermogen moet voldoen. Bij een negatieve nalatenschap of bij twijfel over de nalatenschap is het verstandig om de nalatenschap beneficiair te aanvaarden. Bij verwerping van de nalatenschap verliest de erfgenaam het recht op de goederen van de nalatenschap en wordt hij gelijktijdig verlost van de verplichting om de schulden van de nalatenschap te voldoen.

Volgens de huidige wet wordt een erfgenaam geacht de nalatenschap zuiver te hebben aanvaard wanneer hij zich als zodanig gedraagt. Daardoor kan het voorkomen dat een erfgenaam niet toekomt aan het nemen van een weloverwogen beslissing over het wel of niet aanvaarden van de nalatenschap. Een ander in de praktijk geconstateerd probleem is dat van een erfgenaam die zuiver heeft aanvaard en vervolgens wordt geconfronteerd met een onverwachte schuld van de overledene. Hij moet deze schuld voldoen. Wanneer het saldo van de nalatenschap onvoldoende is, moet dat uit zijn privévermogen gebeuren.

De minister van Veiligheid en Justitie heeft een wetsvoorstel ingediend dat een oplossing voor beide problemen moet bieden.
Zo wordt voorgesteld om te verduidelijken wanneer een erfgenaam zich ondubbelzinnig en zonder voorbehoud als een zuiver aanvaard hebbende erfgenaam gedraagt. Deze bepaling is bedoeld als bescherming van schuldeisers tegen benadeling door erfgenamen. Vanuit deze achtergrond wordt voorgesteld dat alleen gedragingen die leiden tot benadeling van schuldeisers zuivere aanvaarding tot gevolg hebben. Het gaat dan om zaken als het onttrekken van goederen van de nalatenschap aan verhaal door schuldeisers. Andere gedragingen, zoals het veilig stellen van goederen van de nalatenschap, leiden niet tot zuivere aanvaarding.
Daarnaast wordt een nieuw wetsartikel voorgesteld dat een oplossing moet bieden voor de situatie waarin een erfgenaam die zuiver heeft aanvaard door een onverwachte schuld van de erflater in de financiële problemen raakt. Deze uitzonderingsclausule biedt alleen bescherming tegen onverwachte schulden en niet tegen schulden die een erfgenaam kende of behoorde te kennen. De kantonrechter kan bepalen dat de erfgenaam alsnog beneficiair mag aanvaarden.

Het wetsvoorstel bevat geen overgangsregeling en treedt onmiddellijk in werking.